Nedavno su se u jednom novinskom članku bavili temom najlepših „retro“ srpskih (i drugih) imena za dečake.
U tom članku su se setili mnogih lepih imena koja pored toga što lepo zvuče, imaju i interesantna značenja.
Uz to, ova imena mogu da probude lepe emocije, uspomene i sećanja jer su ih verovatno nosili neki od naših predaka.
Među tim imenima pojavilo se i ime Vid, o kome ćemo i mi nešto ispričati.
Odakle potiče ime Vid – da li je staroslovensko ili latinsko?
Jedna grupa onomastičara tvrdi da je Vid uobičajeno hrišćansko ime koje se daje i u Srbiji, Hrvatskoj i Sloveniji. Ovo ime je, prema njihovom mišljenju, slovenska varijanta latinskog imena i reči Vitus koji je hrišćanski svetitelj (svetac).
Sveti Vitus je prema hrišćanskoj legendi bio hrišćanski mučenik poreklom sa Sicilije. Postradao je za veru tokom progona hrišćana od strane rimskog cara Dioklecijana 303. godine. Po julijanskom kalendaru, Sveti Vitus se slavi 15. juna.
U pravoslavnoj crkvi ovaj svetitelj i praznik se zove Sveti Vid ili popularnije Vidovdan i slavi se 28. juna.
Kao što znamo, ovaj praznik je neraskidivo povezan sa srpskim narodom jer se tog dana proslavlja i sećanje na Svetog kneza Lazara i sve junake koji su poginuli u Kosovskom boju 1389. godine, tačno na ovaj dan.
Mnogi vezuju figuru Svetog Vida sa Vidom ili Svetovidom iz staroslovenske mitologije. Pravoslavna crkva se protivi ovom izjednačavanju sa mitološkim likom koji se u narodu pojavljuje i kao Beli Vid.
Sventovit, Sventovid, Svetovid ili Svjatovid, kako kažu proučavaoci staroslovenskog panteona, bio je bog rata, ali i bog plodnosti. Njega su naročito obožavali Sloveni iz Polapskog predela.
Poznato je da na ostrvu Rigen u Nemačkoj i dan danas postoje ostaci proslavljanja njegovog kulta.
Svetovidovo ime se sastoji iz dve reči sveti/sventi koji se tumači i prevodi kao snažan, moćan, svemogući i vit/wit što se prevodi kao pobednik, ratnik ili gospodar. Ovaj drugi deo imena (vit) se nalazi u još nekim imenima bogova Slovena (Rujevit, Jarovit, Porevit), ali ga ima i u nekim savremenim i starijim srpskim imenima (Vitomir, Ljudevit).
Ako prevodimo značenje reči Sventovid, onda bi taj prevod značio pobednik koji je moćan, ili moćni pobednik.
Svetovid kod Srba i južnih Slovena
Ime Vid, a pre njega i Svetovid, u srpskom narodu je više povezano sa Vidovdanom. Praznik Vidovdan je, pre svega, posvećen značajnoj borbi protiv Turaka i otporu koji je srpski narod pokazao tom prilikom.
Kult Vidovdana je popularizovan najviše u 19. veku, u vreme buđenja nacionalne svesti tokom romantičarske epohe i epohe u kojoj se obnavljalo folklorno nasleđe.
Tih godina je Vuk Karadžić objavio pesmu Kneževa večera u kojoj se spominje Vidovdan kao dan kada se odigrala istorijska bitka. Kako proučavaoci tvrde, hrišćanski mučenik Sveti Vit je potpuno potisnut i nije se dovodio u vezu sa ovim hrišćanskim praznikom.
Naprotiv, više se odnosio na hristijanizovanu varijantu staroslovenskog božanstva Sventovida.
Srbi najverovatnije nisu ni znali za boga Sventovida i saznavali su o njemu tek nakon studija koje su se štampale u 19. veku.
Savremena nauka koja se bavi izučavanjem staroslovenske religije uzima kao istinitu hipotezu da je Sventovid ili Svetovid bio veoma poštovani bog među baltičkim i rujanskim Slovenima, ali nikada nije bio panslovenski bog.
Sva današnja uverenja vezana za ovo božanstvo, ali i za Vidovdan i Svetog Vita ili Vida, tiču se verovanja da je on zaštitnik očinjeg i duhovnog vida i iscelitelj bolesti vezanih za ovaj čudesan ljudski organ.
Još neka tumačenja imena Vid
Postoji i treća teorija o poreklu i značenju imena Vid, a to je da je ono proizišlo iz latinske reči „vita“ odnosno „život“.
Prema staroslovenskoj mitologiji Svetovid je imao četiri glave, pa je mogao pogledom da obuhvati čitav svet. Njemu su se molili i prinosili žrtve kada su išli u rat, kada su trgovali ili vršili žetve.
Nakon primanja hrišćanstva, Sloveni su nastavili da ga poštuju kao vrhovnog boga, ali su rešili da ga slave kroz lik svetog Vitusa.
Ime Vid u savremenom svetu
Ime Vid je i dalje retko ime među Srbima, ali se s vremena na vreme, pojavljuje i uvek izaziva lepe reakcije. Onaj ko nosi ovo ime može da prozre, može da vidi jasno, viđen je kao prorok.
